---------------------------------------------------------------------
     У.Шыц?к. "У час не вярнул?ся", "Мастацкая л?таратура", М?нск, 1975
     OCR & SpellCheck: Zmiy (zmiy@inbox.ru), 20 л?пеня 2003 года
     ---------------------------------------------------------------------

     Пройдзе час,  з  зямных касмадрома? возьмуць старт вял?зныя зоркалёты ?
нак?руюцца да далёк?х галактык.
     Магчыма,  гэта адбудзецца ?жо ?  наступным стагоддз?,  магчыма,  значна
пазней.  Але  наша  мара не  хоча чакаць,  мы  ?жо  цяпер хочам ведаць,  што
напаткае бясстрашных астралётчыка? у  бясконцай прасторы.  Аб  ?х  прыгодах,
лёсе ? знаходках расказваецца ? гэтым зборн?ку фантастычных апавядання?.

     ______________
     * Афел?? - найбольш аддаленыя ад Сонца пункты арб?т планет або камет.

     Выкл?к в?дэафона прагуча? меладычна, як лёгк? музычны акорд. Засвяц??ся
экран, ? на ?м узн?к твар радыста планеталёта.
     - Праз чвэрць гадз?ны сувязь з Плутонам, - напомн?? радыст.
     - Дзякую, - адказа? Зыль ? выйша? з каюты.
     Рэйсавы  планеталёт  Зямля  -  Плутон  м?ну?  ужо  арб?ту  Нептуна.  Да
канечнага пункта заставалася ?сяго некальк? дзён, ? выкл?каць Плутон п?льнай
патрэбы не  было.  Тым больш што экспедыцыю з  Капэлы там чакал? не раней як
тыдн?  праз  тры.  Усё  гэта  Зыль  добра веда? ?  ?сё  ж  папрас?? кап?тана
планеталёта,  каб  яго звязал? са  сва?м касмадромам.  ?м  у  апошн? час усё
часцей  ?  часцей  авалодвала незразумелае нецярпенне.  Што  гэта  -  нервы?
В?даць,  працяглае знаходжаннне на далёкай ?  незаселенай планеце не прайшло
бясследна.  Зыль не  ста? звяртацца да медыка?.  Маючы час,  ён проста рашы?
адпачыць на  Зямл?.  Здавалася,  адпачынак пайшо? на  карысць.  Але  прыйшло
паведамленне,  што вяртаецца зоркалёт,  ?  ён адчу?,  што яго месца там,  на
касмадроме Плутона.
     Хваляванне не  зн?кла нават пасля працяглага знаходжання на  Зямл?.  Ён
разуме?,  што кал? так будзе ?  надалей,  то  ?сё ж  давядзецца звярнуцца да
медыка?. А ? ?х прысудзе ён не сумнява?ся. Прыйдзецца наза?сёды разв?тацца з
Плутонам.
     Гэтыя думк? был? асабл?ва балючым?. Жыццё за?сёды ?шло м?ма яго. Ён ужо
бы? звыкся са сва?м лёсам,  спра?на нёс службовыя абавязк?, не марачы н? пра
што ?ншае. Але, кал? пачына? працу на Плутоне, ён бы? маладзейшы ?, напэ?на,
больш моцны духам.  А зараз?  Зараз яму ?жо не адолець новую справу,  бо яна
будзе яшчэ больш далёкая ад той ягонай кол?шняй юначай мары.
     - Аб чым сумуеце, кап?тан?
     Зыль адчу? руку на сва?м плячы ? аз?рну?ся.
     Незнаёмы чалавек у форме астралётчыка шчыра ?см?ха?ся.  Зыль усм?хну?ся
? адказ ? сказа?:
     - Нават сам не ведаю: ц? то аб м?нулым, ц? то аб будучын?.
     - Тады  нармальна,   -  незнаёмец  засмяя?ся  ?,  к??ну?шы  галавой  на
разв?танне, пайшо? далей па кал?доры.
     А  Зыль  адчу? н?якаватасць.  Ён  н?як  не  мог  прывыкнуць,  што  яго,
начальн?ка касмадрома на  Плутоне,  ведае,  напэ?на,  уся Зямля,  што людз?,
сустракаючыся,  ?мкнуцца выказаць яму сваю павагу ?  с?мпатыю,  як вось гэты
незнаёмец.  Ён не разуме?,  што прыкметнага ёсць у яго асобе.  ?ншая справа,
каб на яго месцы бы? астралётчык.  Прафес?я гэтых людзей была для яго марай,
бо  з  ранн?х год ён  сам рыхтава?ся да  яе.  Ён  бы? бл?зка да сваёй мэты -
вучы?ся ?  школе пазапланетных сувязей.  Але здарылася непрадбачанае.  Перад
самым выпускам на  апошн?м медыцынск?м аглядзе ?рачы вынесл? безапеляцыйны ?
суровы прысуд - за межы Сонечнай с?стэмы не выпускаць.
     Пазней ён  зразуме?,  што медык? не  магл? сказаць ?накш.  На?рад ц? ён
адоле? бы шматгадовае знаходжанне ? абмежаванай прасторы зоркалёта. Гэта яму
адкрылася пасля  таго,  як  ужо  трап??  на  Плутон ?  ?бачы? карабель,  што
вярну?ся з прасторы.
     А тады яму было вельм? кры?дна. Назначэнне на Плутон ён спачатку прыня?
як пачэсную ссылку,  ? на першым часе здарал?ся хв?л?ны,  кал? ён бы? гатовы
адмов?цца ад  сваёй прафес?? канчаткова,  выбраць нешта ?ншае.  Ён  не хаце?
палав?ну чаго-небудзь, яму патрэбна было тольк? цэлае.
     Аднак што  такое палав?на ?  што  такое цэлае?  Чым  ?х  вымяраюць?  Не
адлегласцям? ж  ад  Зямл? да Плутона,  дзе ён зараз працуе,  або ад Зямл? да
Капэлы,  з якой не?забаве вернецца экспедыцыя? Мера тут нейкая ?ншая. Да?ней
гаварыл?,  што яна залежыць ад самога чалавека,  бо цэлае ёсць па?сюдна, яго
трэба ?мець тольк? знайсц?. А ён з гэтым пагадз?цца не можа.
     М?нал? гады.  Абавязк? начальн?ка касмадрома не вымагал? шмат клопата?.
Усю  будзённую  справу  выконвал?  а?таматы,  як?я  цудо?на  арыентавал?ся ?
складанай касмадромнай тэхн?цы.  Уласна Зыль  бра?ся за  работу,  кал? ме?ся
прыбыць зоркалёт. Увесь астатн? час ён ? яго нешматл?к?я памочн?к? займал?ся
сва?м? справам? - кожны ме? люб?мую гал?ну навук? або тэхн?к?.
     Жыл? ?  працавал? ? будын?не,  якая была падобна на касм?чны карабель ?
знешне,  ? ?нутры.  Цэнтральны пульт,  салон, каюты, машыннае ? лабараторнае
аддзяленн? -  менав?та гэта падабенства,  дапасаванае да  сапра?дных знешн?х
касм?чных умо?, у свой час прываб?ла Зыля.
     Ён  не  шкадава?  аб  Зямл?.  Родных  у  яго  не  было,  а  большасць з
сябро?-аднагодка?,  з  як?м?  ён  вучы?ся,  стал? астралётчыкам? ?  пак?нул?
планету.  Яны надо?га,  кал? не наза?сёды, разв?тал?ся з Зямлёй. Ён заста?ся
адз?н з усёй групы ? л?чы?,  што, каб не здрадз?ць ?х агульным юначым марам,
пав?нен быць у прасторы.  Плутон -  гэта амаль мяжа, за якой яна пачынаецца,
кал?  не  л?чыць  афел?я? камет.  ?  вярнуцца ён  зможа  тольк?  тады,  кал?
прыляц?ць хаця  б  першы з  сябро? -  В?ктар Рабцэв?ч.  Але  гэта будзе яшчэ
вельм? не скора.
     Знаёмыя л?чыл? Зыля дз?ваком,  пустэльн?кам.  А  ён хутчэй бы? аскетам,
упэ?неным,  што тольк? самаадрачэнне дасць яму магчымасць служыць гало?наму,
наза?сёды выбранаму.
     - Каменданта касмадрома на Плутоне выкл?каюць у радыёрубку...
     Зыль уздрыгну?.  Задума?шыся,  ён забы?ся на заказаную размову са сва?м
намесн?кам. Адказа?шы, што чуе выкл?к, ён паскоры? крок?.
     Да  таго,  што было вядома раней,  намесн?к н?чога новага не дада?.  Ён
па?тары? змест лазераграмы з зоркалёта, аб якой Зыль ужо веда?, расказа?, як
?дзе падрыхто?ка да сустрэчы.
     Зыль  не  дума?,   што  гэтыя  некальк?  месяца?  расстання  са  сва?м?
таварышам? так  падзейн?чаюць на  яго.  Ён  до?га  не  адпуска? намесн?ка ад
апарата,  распытваючы,  што  ?  як.  Для  яго  важнай ?  бл?зкай была кожная
дробязь.  В?даць, намесн?к здагада?ся пра гэта, бо будучы звычайна чалавекам
негаварк?м, зараз не скуп??ся на словы. А Зыль усё пыта?:
     - А яшчэ што?..
     - Больш,  здаецца,  н?чога вартага ?ваг?,  - нарэшце зда?ся намесн?к. -
Х?ба тольк?... - Ён на момант запну?ся. - Але гэта, бадай, не?стотна.
     - Што - тольк??.. - спыта? Зыль.
     - Не?забаве  пасля  лазераграмы наша  станцыя  прыняла  ?  радыёграму з
зоркалёта.  Пра?да,  мы яе не расшыфравал?,  вельм? скажоная.  Але гэта ? не
важна. В?даць, яны на ?сяк? выпадак дубл?равал? першае паведамленне.
     Зыль згадз??ся ?, разв?та?шыся, пак?ну? рубку.
     Надыходз?? час абеду,  ? ён нак?рава?ся ? салон. Там ужо было людна. Ад
стол?ка?, дзе заставал?ся свабодныя месцы, адразу пачулася:
     - Да нас, кап?тан!
     Разгуб??шыся ад агульнай уваг?,  Зыль паспяша?ся сесц? на першае месца,
якое  трап?ла.  Яго  суседзям? аказал?ся супрацо?н?к? станцы?  на  Арыэл?  -
спадарожн?ку Урана.  Яны ?жо ведал?,  што ён гавары? з  Плутонам,  ?  адразу
пац?кав?л?ся:
     - Як там, з Капэлы?
     - Чакаем,  -  коратка адказа? Зыль  ?  падума?,  што  ён  больш ахвотна
паслуха? бы ?х.  Гэтым людзям было пра што расказаць.  ?х жыццё праходз?ла ?
пастаянных сутыкненнях сам-насам  з  чужой  ?  грознай  прыродай.  Яны  был?
даследчыкам?,  першаадкрывальн?кам?. У ?х будзённасц? была тая рызыка, якой,
шчыра кажучы, часта неставала яму.
     Зыль разуме?,  што ?  сорак з  л?шн?м гадо? да чалавека пав?нна прыйсц?
разважл?васць. ? ?сё ж н?чога не мог з сабой зраб?ць. Бо не хаце? пагаджацца
са сва?м жыццём, у як?м усё было расп?сана на шмат часу наперад. А яму, як ?
мног?м ф?з?чна не вельм? моцным людзям,  хацелася,  каб нешта здаралася, каб
был? барацьба ? перамог?.
     Людз? яго часу не люб?л? дакучаць адз?н аднаму.  Убачы?шы,  што Зыль не
прая?ляе ахвоты да размовы,  субяседн?к? працягвал? гутарыць пам?ж сабой.  А
ён  е?,  слуха?,  аб  чым яны гавораць,  ?  адчува?,  як  зно? пачынае расц?
незадаволенасць сабой.
     Умовы жыцця на  касм?чнай станцы?,  кал? вакол цябе больш робата?,  чым
жывых людзей,  як?я да  таго ж  заняты сваёй справай,  паклал? адб?так ?  на
Зыля.  Ён прывык разважаць сам з сабой,  корпацца ? сва?х пачуццях.  Адчу?шы
незадаволенасць, ён адразу паспрабава? адшукаць яе выток?.
     Пасля абеду ён до?га гуля? у  дэндрары?,  слуха? ?м?тацыю лясных шума?,
стараючыся пазбыцца свайго настрою. ? не мог. Потым не вытрыма? ? вярну?ся ?
радыёрубку.
     - Ня?жо не ?сё перагаварыл?? - пажартава? радыст.
     - Ц? бываюць пабочныя радыёз'явы пры перадачы лазераграм? - не прымаючы
лёгкага тону, спыта? Зыль.
     Радыст здз?в??ся пытанню ? адмо?на пак?ва? галавой.
     - Прашу прабачыць,  -  сказа? Зыль ?  выйша?.  Ён  ужо зразуме? прычыну
сваёй трывог?.
     Апыну?шыся на  Плутоне,  Зыль  адразу  сабра? сва?х  супрацо?н?ка?.  Ён
выслуха? рапарты,  адда? загады,  як?я датычыл? сустрэчы зоркалёта,  ?  тады
папрас??:
     - Раскажыце пра с?гнал.
     Радыст адказа?, не задумваючыся:
     - Думаю,  гэта дубляж лазераграмы. С?гнал, аднак, чамусьц? крыху змян??
напрамак ?  да  нас  прыйшо? ужо ?  адлюстраваным выглядзе.  Таму яго нельга
прачытаць.
     В?даць,  думка была слушная, бо таварышы падтрымал? меркаванне радыста.
Н?як?х  ?ншых  зоркалёта? у  радыусе  парсека  зараз,  паводле разл?ка?,  не
пав?нна было  быць.  Хваля,  на  якой  прагуча? с?гнал,  была звычайная,  не
аварыйная.   Значыць,   яго  перадавал?  ?  спакойнай  абстано?цы,  спра?ным
апаратам.
     Зыль адпусц?? супрацо?н?ка?.  Заста?шыся адз?н,  задума?ся.  Так,  ус?м
было ясна, што гэта такое. А ? яго застал?ся сумненн?, не вырашы?шы як?х, ён
не  мог  дазвол?ць сабе  забыцца  на  с?гнал.  Таварышы  не  пераканал? яго.
Лазерная сувязь  была  вельм? надзейнай,  ?  на?рад ц?  ?  эк?пажа зоркалёта
мелася патрэба звяртацца яшчэ ? да радыё. Разам з тым, кал? нават дапусц?ць,
што гэта было зроблена, усё ро?на выкл?кала здз??ленне памылка ? нак?раванн?
радыёпромня.  На зоркалёце ведал?,  дзе знаходз?цца Плутон, вельм? дакладна.
Яны не  магл? паслаць с?гнал убок,  спадзеючыся,  што ён выпадкова ад нечага
адаб'ецца ?  тады ?жо трап?ць на  месца.  ?ншая справа,  кал? яны не ведаюць
каардынат.  Але  гэта  проста немагчыма.  Карты  месцазнаходжання не  тольк?
планет,  а  ?  ?с?х  вядомых зорак у  Сусвеце был? складзены на  сотн? гадо?
наперад.  Так?я карты,  безумо?на, знаходз?л?ся ? на борце зоркалёта, аб чым
сведчыла сама лазераграма. Не, напэ?на, пра?да была на баку яго памочн?ка?.
     Выве?шы з  гаража ?сюдыход,  Зыль  адправ??ся паглядзець на  свае  вочы
пасадачную  пляцо?ку  касмадрома.   Ён  еха?,  не  запальваючы  пражэктара?,
даверы?шы к?раванне электроннаму вадз?целю.  Ярк?я  агн?  станцы?  адз?н  за
друг?м зн?кал? за бл?зк?м гарызонтам.  Чорнае неба,  здалося,  насунулася на
планету,  н?бы  сц?скаючы яе  ?  сва?х  нячутных ?  разам з  тым  непрыемных
абдымках.  Здавалася,  усюдыход по?з у  вузкай шчыл?не,  што  яшчэ засталася
пам?ж небам ? паверхняй Плутона.  Гэта бы? ф?з?чны падман,  Зыль сутыка?ся з
?м  кожны раз,  кал? выб?ра?ся ?  паездку па планеце,  ?  кожны раз,  аднак,
успрыма? яго  як  рэальнасць.  Каб пазбав?цца гэтага адчування,  ён  загада?
машыне спын?цца ? вылез з яе.
     Неба  было бяздонным,  ?  недзе там,  у  бясконцай вышын?,  як  уб?тыя,
жа?цел? ? серабрыл?ся гуз?к?-зорк?. Зыль аз?рну?ся. Станцы? ?жо не в?даць. У
беспаветранай прасторы Плутона яе  асвятленне не  давала ?  зарыва.  Урэшце,
гэта  нават лепш.  Хутка над  станцыяй пав?нна ?зысц? камета.  Яна  ?вабрала
вельм? мала святла з  навакольнай прасторы,  але пры пэ?най спрактыкаванасц?
яе  можна  за?важыць простым вокам.  Зыль  до?г?я месяцы адда? наз?ранням за
гэтым?  своеасабл?вым? касм?чным? целам?.  Яны  радавал? яго  разнастайнасцю
форм, мудрагел?стасцю арб?т.
     Край неба быццам сапра?ды пасвятле?. А можа, гэта тольк? здалося, бо ён
веда? час,  кал? пав?нна з'яв?цца камета.  Зыль стая? ? дума?,  што некальк?
месяца? за каметай наз?рал? а?таматы. Што яны там нагледзел?? Ён хутка залез
ва ?сюдыход ? шпарка паеха? уздо?ж вял?знай ? гладкай пасадачнай пляцо?к?.
     Яму можна было ?  не  ехаць сюды.  Пляцо?ка ?трымл?валася як  мае быць.
Два-тры  кратэры,  што  ?тварыл?ся няда?на,  зара?навал? а?таматы.  Зыль  са
здавальненнем адзначы? гэта ?  раптам зно? успомн?? пра  скажоны с?гнал.  Не
чакаючы, пакуль вернецца на станцыю, ён выкл?ка? радыста.
     - Ты можаш сказаць, адкуль прыйшо? с?гнал? - спыта? Зыль.
     - Яго  прынял? тры  нашы  кантрольныя ?стано?к?,  -  адказа? радыст.  -
Падобна, што с?гнал адлюстрава?ся ад каметы Крын?чка.
     "Вось ? канец тва?м хваляванням,  - крыва ?см?хну?шыся, падума? Зыль. -
Усё аказалася вельм? простым.  Таварышы,  напэ?на,  дз?вяцца з яго намагання
?бачыць нешта  таямн?чае ?  самай звычайнай з'яве".  ?  зно?  гэтая думка не
прынесла задавальнення.
     На стале ляжал? здымк?,  як?я раб?л? а?таматы,  пакуль Зыль адсутн?ча?.
Яго  захапленне каметам? спачатку было  своеасабл?вым пратэстам на  забарону
?рачо?.  Ма?ля?, хоць так?м чынам я вырвуся далей Плутонавай арб?ты. А потым
ён па-сапра?днаму захап??ся гэтым? касм?чным? вандро?н?кам?,  як?я заходз?л?
за Плутон, дзе, кал? ?жо следаваць законам нябеснай механ?к?, хутчэй пав?нна
знаходз?цца планета Трансплутон, чым трансплутонавыя афел??.
     Самая бл?жэйшая да Плутона была тая самая Крын?чка. Новай сустрэчы з ёй
Зыль чака? ужо амаль дваццаць год -  яна з'я?лялася першай каметай,  якую ён
пача? вывучаць, трап??шы сюды. ? вось, ап?са?шы ? прасторы агромн?сты эл?пс,
Крын?чка зно?  вярнулася ?  сваю першапачатковую кропку.  Зараз назва каметы
выкл?кала ? Зыля ?смешку.  Н?якага падабенства з сапра?дным выглядам. Хутчэй
кашалот або,  на  крайн?  выпадак,  сл?мак.  Кал?  яна  з  вял?кай хуткасцю,
большай,  чым звычайна мел? яе сёстры, плыве на фоне цёмнага неба, яе контур
нагадвае адну з гэтых ?стот.
     Спачатку Зыля зац?кав?ла хуткасць руху Крын?чк?.  А потым,  разл?чваючы
яе арб?ту,  ён прыйшо? да вываду,  што наступны в?ток камета пав?нна зраб?ць
не па ранейшым шляху,  а побач.  ? кожны раз Крын?чка будзе ап?сваць чарговы
в?ток  на  новым месцы,  хаця  афел?й застанецца ранейшым.  Кал?  нанесц? на
паперу яе  по?ны  шлях  за  восем абарота?,  то  ?творыцца нешта падобнае на
кветку,  у якой кожная арб?та будзе асобным пялёсткам. У сва?х зап?сках Зыль
так ?  называ? Крын?чку -  Пялёстак.  ?  зараз ме? магчымасць праверыць сваю
здагадку.
     Здымк?,  зробленыя а?таматам?,  пацвердз?л? разл?к? Зыля.  У астраном??
было нямала выпадка?,  кал? матэматыка ?шла наперадзе в?зуальных наз?рання?.
Так,  у прыватнасц?,  был? адкрыты ? Нептун, ? гэты самы Плутон. Але ?ласнае
адкрыццё ?зрадавала Зыля. Ён не прагну? славы. ? вывуча? каметы тольк? таму,
што яны яму спадабал?ся.  А  свайму поспеху радава?ся,  як шахматыст,  што ?
галаваломнай паз?цы? пасля до?гага ?  напружанага роздуму нарэшце знаходз?ць
сярод мноства магчымых варыянта? адз?на прав?льны.
     Зыль прагляда? здымк?,  звяра? даты,  кал? яны был? зроблены.  А?таматы
вял? дакументацыю надзвычай пунктуальна.  ?  Зыль з задавальненнем вычэрчва?
новы "пялёстак" сваёй Крын?чк?.
     Ён  ужо  бы? бл?зк? да  канца работы,  як  раптам,  праглядаючы чарговы
здымак,  адчу?,  што на ?м прысутн?чае нешта чужое,  не?ласц?вае камеце. Але
што?  Схап?? папярэднюю фатаграф?ю.  Не,  здаецца,  усё на сва?м месцы. А на
наступнай?  Што  за  насланнё?  Камета н?бы выцягнулася ?  да?жыню.  Дз??ная
трансфармацыя...   Яе  можна  было  б  растлумачыць  якой-небудзь  нязначнай
касм?чнай  катастрофай.   Але   напярэдадн?  ?   гэтай  частцы  неба  н?чога
незвычайнага не адзначалася.
     Зыль  адсуну? здымк? ?  пайшо? у  абсерваторыю.  Тэлескоп хутка адшука?
камету.  Шырокае  тупарылае ядро  н?бы  фасфарасцыравала на  вял?к?м экране.
Рухаючыся,  яно,  як  сапра?дны кашалот,  паглынала на  сва?м  шляху дробныя
зорк?-рыбк?.
     Анал?зы сведчыл?,  што ? складзе Пялёстка няма метала? -  адны каменныя
пароды,  сцэментаваныя льдом.  Гэта  надавала камеце ?  вачах Зыля асабл?вую
прыгажосць.  Яна нагадвала яму вял?зны дра?ляны дом, пабудаваны без адз?нага
цв?ка.
     Ад  гэтага пара?нання Зыль усм?хну?ся,  а  потым злав?? сябе на  нейкай
неадпаведнасц? пара?нання.  Ён нахмуры?ся:  зно? чамусьц? ?спомн??ся с?гнал.
Не,  трэба вык?нуць яго з галавы...  ? раптам падума?, а ц? не занадта многа
супадзення? ва ?сёй гэтай г?сторы?.  Па-першае, с?гнал, блукаючы ? прасторы,
пав?нен  бы?  натрап?ць  на  адносна  невял?кае  касм?чнае  цела  -  камету.
Па-другое, адб??шыся ад яе ядра, ён зно?-так? пав?нен бы? трап?ць абавязкова
на Плутон, як? таксама займа? пара?на?ча невял?кае месца ? прасторы.
     Падобным супадзенням Зыль навучы?ся не давяраць. Яны выкл?кал? сумненн?
? патрабавал? новай праверк?.
     Прыборы зап?сал? час  ?  напрамак,  адкуль была прынята перадача.  Был?
вядомы ?  каардынаты неба,  дзе  тады знаходз?лася камета.  Пара?на?шы гэтыя
даныя,  Зыль збянтэжы?ся. С?гнал, аказваецца, адлюстрава?ся не ад ядра, а ад
нейкай  кропк?,  якая  знаходз?лася давол?  далёка ад  Пялёстка.  Гэта  было
неверагодна, хваставая частка не магла служыць адб?вальн?кам радыёпромня.
     Зыль яшчэ раз праверы? л?чбы.  Памылк? ? ?х не было. Яна была ? вывадах
радыста.  Яго апараты прынял? не адлюстраваны с?гнал. Мяркуючы па ?сяму, той
прыйшо? аднекуль здалёк,  праб??шыся праз камету.  Магчыма,  гэта ?  сказ?ла
яго.  Не выключана ? тое,  што с?гнал належыць чужой цыв?л?зацы?, ? таму яго
не здолел? расшыфраваць.
     Урэшце,  ламаць галаву над  паходжаннем с?гнала -  справа супрацо?н?ка?
?нстытута пазазямных цыв?л?зацый.  Зыль уздыхну?.  Яму стала сумна,  н?бы ён
зараз разв?та?ся з нечым добрым. Ён разуме?, што г?сторыя з с?гналам не мела
н?якага дачынення да Пялёстка,  ? разам з тым адчува?, што, бадай, больш ужо
не будзе аддаваць Пялёстку стольк? ?ваг?,  як раней.  Н?быта той не апра?да?
нейк?х яго спадзявання?.
     Каб скончыць справу з  каметай ? с?гналам,  Зыль вырашы? у бл?жэйшы час
падрыхтаваць справаздачу ? адправ?ць яе на Зямлю.  Ужо складваючы фатаграф??
каметы,  ён зно? звярну? увагу на яе выцягнуты хвост. Машынальна з?рну?шы на
куток здымка,  дзе стаяла дата,  ён  здз?в??ся:  с?гнал бы? прыняты як раз у
гэты дзень. Зыль адзначы?: яшчэ адно супадзенне. Але матэрыялы не адправ??.
     Да  Пялёстка Зыль усё-так? вярну?ся.  Гэта здарылася праз тры ц? чатыры
дн?.  Знаходзячыся ?  абсерваторы?,  ён не вытрыма? ?  нак?рава? тэлескоп на
камету.  Яна па-ранейшаму холадна ?скрылася чужым святлом.  ? тольк?... Зыль
аж чмыхну? ад прыкрасц?.  Зно? тут утварылася новая ф?гура.  Што за прычына?
В?даць,  камета захап?ла нейкае цела са значнай масай,  ? яно...  Зыль хутка
зраб??  здымк? ?  пабег  у  лабараторыю,  дзе  знаходз??ся ?х  самы  магутны
павел?чальн?к.
     Ён не памыл??ся.  Камета захап?ла новае цела. Яно, напэ?на, паспела ?жо
абрасц? льдом ?  таму,  в?даць,  страц?ла сваю першапачатковую форму.  Аднак
Зыль бы? перакананы ? гэтым,  цела не было астэро?дам. Яно нагадвала... Зыль
павял?чва? ? павял?чва? здымак.  ? раптам у яго аж дух захап?ла.  Нягледзячы
на   напластаванн?,   можна  было   прасачыць  першапачатковую  форму  цела.
Прада?гаватае,  з  кальцом на канцы,  яно было падобна на...  зямны зоркалёт
м?нулага стагоддзя.
     Зыль выключы? павел?чальн?к.  Ён выйша? з  лабараторы?,  адчуваючы,  як
унутры пал?ць думка: а раптам гэта сапра?ды зямны зоркалёт?
     У  б?бл?ятэцы ён  до?га  прагляда?  ф?льмы  аб  ус?х  зоркалётах,  як?я
кал?-небудзь адпра?лял?ся ? прастору.  Частка з ?х ужо вярнулася, некаторыя,
як той самы з Капэлы, паведам?л? аб сабе, пра вяртанне ?ншых гаварыць пакуль
рана, бо ?х шлях вельм? до?г?.
     Зыль веда?,  што аб сва?х наз?раннях ? роздуме ён пав?нен паведам?ць на
Зямлю.  ?  разуме?,  што гэта ?рэшце н?чога ?стотнага не  дасць.  Кал? ён не
вырашыць загадку тут,  то на Зямл? яе тым больш не адгадаюць.  Адтуль камету
не ?гледз?ш,  а на перагаворы будзе патрачана некальк? дзён - лазераграма ад
Плутона да  Зямл?  ?дзе  больш  пяц?  гадз?н.  За  гэты  марна патрачаны час
Пялёстак зн?кне з поля зрочу Плутонавага тэлескопа.
     Што ж, хоць гэта ? я?нае парушэнне прав?л, ён паспрабуе выкарыстаць тыя
нямног?я гадз?ны, як?я дае яму камета. Ён паспрабуе сам дабрацца да ?сц?ны.
     Зыль прыня? за  аснову меркаванне,  што  гэта зямны зоркалёт.  Яму было
пакуль не так ужо важна,  як? ён ? адкуль вярта?ся.  Гало?нае,  што зоркалёт
чамусьц? страц??  здольнасць да  самастойнага руху  ?  прасторы ?  таму  мае
патрэбу ? дапамозе.
     Гэта,  бадай, крыху смелы вывад, але, як н? круц?, ?ншага не прыдумаеш.
А за ?м следава? друг? - абавязкова паведам?ць на Зямлю.
     Усё ?п?ралася ? Зямлю.
     Зыль  уздыхну?.  Пасла?шы  справаздачу,  ён  тым  самым  пазба?ля? сябе
адказнасц? за наступны ход падзей.  Ён жа тольк? начальн?к касмадрома,  ?  ?
яго  няма  ?  падначаленн? службы выратавання караблё?.  Для  гэтага ?снуюць
спецыяльныя  атрады,   як?я  баз?руюцца  ?  цэнтры  Сонечнай  с?стэмы.  Яны,
безумо?на, прыйдуць на дапамогу. Аднак тут ёсць невял?к?я ня?вязк?. Першая -
час,  як?  спатрэб?цца караблям-выратавальн?кам,  каб  дабрацца да  мэты,  ?
другая - не выключана, што ён наогул памыл??ся ? гэта н?як? не зоркалёт.
     ?  Зыль  вырашы? зраб?ць па-свойму,  хай  сабе  гэта ?  будзе службовым
парушэннем. ?ншага выйсця ён не бачы?.
     Праз   гадз?ну  Зыль  сабра?  свой  нешматл?к?  калекты?.   Пазнаём??шы
таварыша? са станов?шчам, ён сказа? намесн?ку:
     - Палячу я, падрыхтуй "Барса".
     - Табе нельга, - запярэчы? намесн?к.
     - Урачы?  -  з горыччу спыта? Зыль.  -  А ? тых, хто, магчыма, трап?? у
пераплёт там,  у прасторы,  можа,  здаро?е яшчэ горшае. - ?, быццам канчаючы
размову,  загада?:  -  Я  скла? усе  матэрыялы.  Паведам?це на  Зямлю,  кал?
стартую. Зоркалёт з Капэлы прым?це без мяне.
     Пяц?месны "Барс" бы?  адз?ны карабель,  што  стая? на  ?сяк? выпадак на
касмадроме  Плутона.   Ён   мог  разв?ваць  хуткасць  крыху  вышэйшую,   чым
унутрыс?стэмныя планеталёты,  але да  гэтага часу яму н? разу не даводз?лася
адрывацца ад Плутона.  Зыль не ме? дыплома п?лота.  К?раваць "Барсам",  кал?
здарыцца выпадак,  пав?нен бы? ?ншы. Але ? на гэты раз Зыль парушы? прав?лы,
адправ??шыся  адз?н.  У  свой  час,  пазба?лены  магчымасц?  скончыць  школу
астралётчыка?, ён усё-так? асво?? спецыяльнасць п?лота самастойна. ? пазней,
ужо  на  Плутоне,  н?бы  прадбачачы гэты выпадак,  часта заб?ра?ся ?  каб?ну
"Барса" ? ?я?ля? сябе яго кап?танам. Ён вельм? люб?? космас.
     Спяшаючыся,   Зыль  адразу  да?  вял?кае  паскарэнне.  С?ла  перагрузк?
прыц?снула яго да крэсла,  зацягнула вочы туманам.  Праз мутную чырванаватую
заслону ён убачы? разв?тальныя агн? стартавай пляцо?к?.  Яны был?, як зорк?,
тольк?  ?   адрозненне  ад  ?х  пам?ргвал?,   перал?ваючыся  рознакаляровым?
?скаркам?.  А  мо  ён  ужо  гэтага  не  бачы?,  а  тольк? ?я?ля? па  памяц?.
Разумеючы,  што ?жо нестае с?лы адольваць гэтыя шматл?к?я "жы",  ён  апошн?м
намаганнем перада? к?раванне а?таматам ?  пагруз??ся ?  балючую ?  трывожную
дрымоту.
     Апрытомне? Зыль не  адразу.  Спачатку ён  адчу?,  як  раз-пораз на  яго
наплываюць нейк?я незвычайныя хвал?,  несучы з сабой да?но забытую лёгкасць,
н?бы ? дз?цячым сне,  кал? плывеш над зямлёй,  як птушка.  Прыйшл? на памяць
трэн?ро?к? ? час вучобы. Але чаму так баляць рук? ? ног?? Расплюшчы?шы вочы,
ён са здз??леннем убачы?,  што плавае ?  паветры,  а пад ?м -  ? крэсла,  да
якога ён забы?ся прышп?л?цца,  ?  пульт з  прыборам?,  ? ?люм?натар,  у як?м
бл?шчаць зорныя россыпы.  ?  зараз  жа  прыйшо? боль:  лам?ла грудз?,  цяжка
пульсавала ? галаве.
     З ?рон?яй адзначы?,  што медык?,  в?даць, не памылял?ся. ? тут жа адчу?
радасць,  што ён аказа?ся мацнейшы, чым пра яго думал?. Не зважаючы на боль,
ён апусц??ся ? крэсла, каб вызначыць месца свайго знаходжання ? прасторы.
     "Барс"  ?мча?ся  па  зададзеным  курсе,  дасягну?шы  амаль  мяжы  сваёй
хуткасц?.  Але,  каб  дагнаць камету,  гэтага было мала.  Яна  н?бы на?мысна
заклала в?раж, робячы дзесятк? тысяч к?ламетра? у гадз?ну.
     М?нал? гадз?ны.  Зыль правё? ?х  за  карабельным тэлескопам.  Пялёстак,
здаецца,  захо?ва?  першапачатковую  адлегласць.  Зыль  ужо  хаце?  уключыць
рухав?к?,  каб павял?чыць хуткасць,  як раптам успомн??:  гэта ж Пялёстак. ?
зада? праграму л?чыльнай машыне вызначыць "Барсу" новы курс.
     Не?забаве "Барс" пача? паварот убок.  Не, не дарэмна Зыль трац?? некал?
час,  выл?чваючы арб?ту люб?май каметы.  Як  бы  хутка  яна  н?  ?цякала,  у
прасторы ?жо вызначана кропка, дзе "Барс" сустрэнецца з ёю.
     ?  вось надышо? час,  кал? "Барс" ?  Пялёстак пачал? збл?жацца.  М?нула
некальк? дзён,  ?  Зыль за?важы?,  што  цела,  якое ён  пал?чы? за  касм?чны
карабель, перамясц?лася - яшчэ бл?жэй да ядра. Яно ня?мольна прыцягвала яго,
як  магн?там.  На ?сяк? выпадак Зыль пасла? да каметы лакатарны прамень.  Ён
вярну?ся. Цела, захопленае каметай, аказваецца, утрымл?вала метал.
     За сутк? да сустрэчы Зыль ужо не сумнява?ся, што перад ?м зоркалёт, як?
нейк?м чынам ста? палонн?кам вял?кай каметы.  ?  ?  гэты ж  час "Барс" пача?
мане?р па  збл?жэнню,  як? ?рэшце прывё? да  стыко?к?.  Але пам?ж пачаткам ?
канцом стыко?к? пралягл? гадз?ны напружанай працы,  дакладных ?  небяспечных
мане?ра?.
     Зыль пазна? клас зоркалёта.  Так?я карабл? будавал? сапра?ды ?  м?нулым
стагоддз?,  ён не памыл??ся тады,  кал? разгляда? яго з  Плутона.  Тры з  ?х
адправ?л?ся за  межы с?стэмы.  Адз?н ужо вярну?ся -  гадо? пятнаццаць назад.
Зыль сам сустрака? яго на Плутоне.  Два астатн?я чакал? значна пазней. Як? ж
з ?х так ня?дала шукае дарогу дадому?
     На бартах зоркалёта? не п?сал? нумаро? або назва?.  Напаткаць земляка ?
Сусвеце было гэтак жа неверагодна,  як чакаць,  напрыклад, сустрэчы Месяца з
Фобасам або  Ган?медам.  А  для  ?стот ?ншай цыв?л?зацы? наша назва не  мела
н?якага значэння. Аднак ? для Зыля гэта зараз не мела значэння. Хто б там н?
бы? у зоркалёце, ён, напэ?на, чака? дапамог?.
     У  суцэльным мес?ве  льдз?нак  ?  пыл?нак,  прыцягнутых вял?знай  масай
каметы,  Зыль  вобмацкам дабра?ся да  ?ваходнага адсека.  Нерашуча,  баючыся
хуткай сустрэчы з нечым,  в?даць,  страшным, можа нават са смерцю, увайшо? у
шлюзавую камеру.
     Прыборы  працавал?  спра?на.  Зыль  падышо?  да  ?вахода  ва  ?нутраныя
памяшканн? карабля.  Зялёны агеньчык сведчы?,  што  там  н?чога небяспечнага
няма.  Зыль хаце? распрануць лёгк? ахо?ны касцюм,  але перадума?.  Адчын??шы
дзверы,  ён увайшо? у гало?ны кал?дор.  Няярка свяц?л? нябачныя плафоны. Так
звычайна было, кал? эк?паж пак?да? зоркалёт.
     Зыль нездарма рыхтава? сябе да космасу, вывуча? будову розных касм?чных
караблё?.  Ён  веда?,  што  ?  дзе  знаходз?цца,  ?  прамым шляхам пайшо? да
цэнтральнай рубк?.
     Дзверы ?  яе был? адчынены.  Яркая пляма святла ляжала на парозе.  Зыль
яшчэ не зразуме?, у чым справа, а ног? сам? паскорыл? крок?.
     Крыху аслеплены,  Зыль спын??ся ля ?вахода. Рубка жыла як ? мае быць на
карабл?,  што ?мчыць у прасторы. Пам?ргвал? ?ндыкатары, ледзь чутна шапацел?
апараты,  адказныя за ?нутраны парадак у зоркалёце.  А ? крэсле,  глыбок?м ?
адк?нутым, як ложак, напа?ляжа?... чалавек.
     Зыль з  вокл?чам к?ну?ся да крэсла.  Чалавек не зварухну?ся,  не адкры?
вочы. Зыль угляда?ся ? твар чалавека. Ён бы? немалады ?жо, гэты касмана?т, -
глыбок?я  маршчыны  парэзал? твар  ?  лоб,  с?в?зна  пабял?ла некал?  чорныя
валасы.  Ён ляжа? нерухомы ?  нейк? чужы ?  гэтым акружэнн? руху ?  энерг??,
як?м?  по?н?лася  ?сё  на?кола.  Зыль  узя?  касмана?та за  руку,  спрабуючы
намацаць пульс. Яна была халодная, бязвольная. Зыль пачака? хв?л?ну, другую.
Н?водная жылка не  ?здрыгнула на  руцэ  гаспадара зоркалёта.  Але  Зыль  мог
паклясц?ся,  што гэтая нерухомасць -  яшчэ не смерць. Бледны, схуднелы твар,
сама ф?гура чалавека, у якой адчувалася ледзь прыкметная напружанасць, - усё
сведчыла  хутчэй  аб  глыбокай непрытомнасц?.  Яна  н?бы  напаткала чалавека
рапто?на, у час работы каля пульта.
     Зыль се? на крэсла, што стаяла побач. Трэба было асэнсаваць станов?шча,
прыдумаць, чым даць рады.
     Кольк? часу прайшло з таго дня,  кал? астралётчык у апошн? раз правяра?
паказанн? гэтых прыбора??  Напэ?на, нямала, бо на?рад ц?, знаходзячыся побач
з Сонечнай с?стэмай,  ён адважы?ся б на сон,  падобны на анаб?ёз.  Касмана?т
зраб?? гэта, напэ?на, значна раней. Тады, в?даць, ? была запаволена хуткасць
зоркалёта.  Касмана?т бая?ся, каб выпадкова не праскочыць м?ма. Яго разл?к?,
увогуле,  апра?дал?ся.  Рухаючыся па  ?нерцы?,  зоркалёт  не  мог  не  стаць
здабычай аднаго з  цела? Сонечнай с?стэмы.  А  потым ужо а?таматы намацал? ?
неабсяжнай прасторы Плутон ? паслал? туды вестку.
     Зыль,  не адрываючыся,  глядзе? на касмана?та. Ён шука? у ?м, чалавеку,
чыё  жыццё  было  для  яго  за?сёды недасягальнай марай,  нейк?я незвычайныя
адметныя рысы.  Шука? ? не знаходз??. Звычайны, як ? ?се людз?. А як? ён бы?
там, у прасторы?
     На  касмадроме Плутона час ад часу садз?л?ся зоркалёты.  Зыль сустрака?
?х эк?пажы, сачы?, каб был? захаваны каранц?нныя патрабаванн?. ? часам шука?
выпадку  бл?жэй  пазнаём?цца  з  сам?м?  касмана?там?,   даведацца,  што  ?м
адкрылася там, ля чужых далёк?х зорак?
     Касмана?ты был?  на  дз?ва негаварк?я.  Спачатку Зыль кры?дава? на  ?х,
дума?,  гэта ад фанабэры?.  Потым зразуме?, што кры?дуе дарэмна. Гэтыя людз?
стал? скупыя на  словы ?  пачуцц? праз тыя выпрабаванн?,  як?я выпал? на  ?х
долю.  Яны был? як  бы над часам,  бо належал? дзвюм эпохам -  той,  з  якой
выйшл?,  ?  другой -  у  якую прыйшл?.  Але н?  адна з  гэтых эпох не  магла
сказаць, што яны належаць менав?та ёй.
     Гэтыя людз?,  ?х называл? рэлятыв?стам?, належал? тольк? планеце Зямля.
Яны адпра?лял?ся ? прастору ? загадзя хавал? сва?х бл?зк?х, асуджаючы сябе ?
будучым на  адз?ноту.  Яны вяртал?ся ?  вельм? часта не разумел? сва?х новых
сучасн?ка?, як тыя не разумел? ?х. Яны шмат бачыл?, паспел? пераацан?ць тое,
што л?чыл? важным некал? да?но,  на  Зямл?,  у  па?сядзённым жыцц?.  Гэта не
праходз?ла бясследна.
     Ц?ка?насць Зыля  -  зус?м  зямнога чалавека -  яны  проста не  прымал?,
цэнячы нешта сваё, адным ?м вядомае ? дарагое.
     Што ?м такое адкрывалася ? прасторы?  Зыль л?чы? ?х жыццё подзв?гам,  а
яны,  пачу?шы гэта  слова,  звычайна неда?менна пац?скал? плячам?.  А  можа,
прастора была для ?х тым месцам, дзе яны хацел? знайсц? сваё цэлае?
     ? гэты касмана?т... Ц? дасягну? ён сваёй мары?
     Зыль паглядзе? на яго ? падума?,  што жыццё гэтага чалавека, прынамс? ?
апошн? час,  было нялёгк?м.  Стома, заклапочанасць, нягледзячы н? на што, не
сцерл?ся з яго твару.
     Трэба было  нешта раб?ць,  дзейн?чаць.  Зыль павярну?ся да  пульта.  Як
сведчыл? с?гнальныя агеньчык?,  тольк? ? чатырох каютах был? людз?.  Зыль па
чарзе ?ключа? сувязь.  На  экране кожны раз з'я?ля?ся ложак ?  чалавек,  як?
нерухома, як ? гэты ? рубцы, ляжа? на ?м. А куды дзел?ся астатн?я?
     Пад руку Зылю трап?ла кнопка с?гналу агульнай трывог?,  ?  ён  нац?сну?
яе.  Непрыемны гул н?зкага тэмбру, здалося, папо?з на яго з ус?х бако?. Зыль
сцепану?ся,  уяв??шы сабе,  як  дзейн?чала гэта,  кал? небяспека ?зн?кала на
самай справе. ? паспяша?ся выключыць с?гнал.
     Н?чога на?кола не змян?лася,  хаця Зыль у глыб?н? душы спадзява?ся, што
нешта здарыцца. Касмана?ты - ? гэты, што бы? побач з ?м, ? астатн?я, як?х ён
зно? убачы? праз тэлесувязь,  -  на с?гнал трывог? не адрэагавал?. Зыль яшчэ
раз з?рну? на прыборы ? падума?, што трэба агледзець карабель. Ён падня?ся з
крэсла, зраб?? крок да дзвярэй ? спын??ся. На парозе стая? робат.
     - Ты хто?.. - разгуб??ся Зыль.
     - Меф?стофель... - флегматычна адказа? робат.
     Апамята?шыся,  Зыль  засмяя?ся:  робат  сапра?ды бы?  вельм? падобны на
свайго славутага цёзку: ме? бараду ? нарасц? над ?лбом, як?я нагадвал? рог?.
     - А ты хто?  - пасля па?зы ? сваю чаргу спыта? робат, уважл?ва гледзячы
на Зыля.
     - Зямлян?н.
     Збоку гэтая размова магла здацца кам?чнай. Але Зыль разуме?, што тут не
да  жарта?.  Робат,  магчыма,  бы?  зараз  адз?ным сведкам усяго  таго,  што
здарылася з зоркалётам ? яго эк?пажам.
     - Я зямлян?н, - па?тары? ён, - на Плутоне прынял? ваша паведамленне.
     Робат ма?ча?.
     - Раскажы, хто вы ? што з вам? здарылася, - дада? Зыль. Разма?ляць праз
шлемафон было нязручна, ? ён пача? расшп?льваць гермашлем.
     Флегматычны робат раптам страпяну?ся ? засцерагальна ?ск?ну? руку.
     - Скафандр ск?даць нельга,  -  пачу? Зыль  у  навушн?ках нечакана рэзк?
голас робата.
     - Чаму? - запыта? ён.
     - Атмасфера планеты Зялёнага сонца  трап?ла ?нутр  карабля,  -  адказа?
робат, супако??шыся зно?.
     Гэта было ?жо нешта новае. Зыль се? ? загада?:
     - Як назва зоркалёта? Я чакаю!
     Робат нарэшце пак?ну? месца ля дзвярэй ?  пакрочы? да края пульта,  дзе
размяшчалася  мноства  пераключальн?ка? ?  кнопак.  Ён  выбра?  адну  з  ?х.
Нац?сну?.
     - Я - "Салют", я - "Салют", - прагучала ? рубцы.
     А  Зыль успомн?? ? зоркалёт,  што ме? гэту назву,  ? ?мёны касмана?та?,
як?я адправ?л?ся на ?мудалёк?я прасторы Сусвету.
     - Набл?жаемся да  пятай  планеты  Зялёнага  сонца.  Там  ёсць  разумнае
жыццё...
     Робат  уключы? дзённ?к карабля.  Ц?кава было  б  паслухаць усе  зап?сы.
Аднак кольк? для гэтага спатрэб?цца часу?  Зылю ж трэба было зараз даведацца
пра  гало?нае:  што  здарылася  з  эк?пажам.  Ён  уста?,  выключы?  дзённ?к,
павярну?ся да робата:
     - Меф?стофель, я хачу паслухаць цябе.
     Той павярну?ся да чалавека.
     - Хто гэта? - спыта? Зыль, паказваючы на гаспадара рубк?.
     - Ран, - адказа? Меф?стофель.
     "Старшы п?лот", - успомн?? Зыль.
     - У атмасферы планеты Зялёнага сонца раптам з'яв?лася атрута.  Для нас.
Яе  прынесла вывяржэнне вулкана?,  -  робат  крыху  ажыв??ся,  пача?  хутчэй
выма?ляць словы:  -  Людз? з  планеты не магл? дапамагчы.  Яны гаварыл?:  вы
будзеце до?га спаць.
     - ? ты? - здз?в??ся Зыль.
     - Не -  зямляне,  -  растлумачы? Меф?стофель.  - Мне гавары? Ран. У час
вывяржэння ён адз?н бы? на борце.
     - Дзе астатн?я? - успомн?? Зыль пустыя каюты.
     - Людз? планеты пак?нул? ?х  у  сябе.  Будуць спрабаваць выратаваць.  -
Меф?стофель зно? намаца? нейк? тумблер, пстрыкну? ?м.
     На  сцяне  засвяц??ся невял?к?  экран,  паказа?ся твар  чалавека.  Зыль
пазна? Рана,  тольк? намнога маладзейшага за таго,  як? зараз ляжа? у крэсле
каля пульта.  "Кольк? ж год прайшло,  кал? нават у анаб?ёзе ён так прыкметна
састарэ??" - падумалася Зылю.
     А Ран загавары? з экрана:
     "Няшчасны,  не  прадбачаны н?к?м выпадак спын?? наша знаёмства з  гэтай
цудо?най планетай у самым пачатку.  Жыхары называюць яе ?нз?.  Мы ?станав?л?
кантакт, навучыл?ся разумець адз?н аднаго. Адбылася першая высадка. На жаль,
яна  аказалася апошняй.  Небяспек? не  чакал? н?  яны,  н?  мы.  Гэта атрута
падзейн?чала тольк?  на  <нас.  Яна  выкл?кае ?  чалавека стан,  падобны  на
анаб?ёз -  у  шмат  разо?  замаруджваюцца ?се  працэсы ?  арган?зме.  Але  ?
адрозненне ад  штучнага анаб?ёзу,  з  гэтага мы  не  ведаем,  як выйсц?.  Не
ведаюць ?  жыхары ?нз?.  Я  адз?н бы? у карабл?,  кал? гэта здарылася.  ? мы
дамов?л?ся:  палову эк?пажа я  павязу на Зямлю,  каб паспрабаваць вярнуць да
нармальнага жыцця. А астатн?х яны паспрабуюць выратаваць сам?.
     Дзеля  чаго  я  згадз??ся на  гэта?  Зямля пав?нна ?станав?ць кантакт з
?нз?.  Пам?ж нам? вельм? шмат агульнага.  Але я  не  спадзяюся на свае с?лы.
Напэ?на,  атрута крыху падзейн?чала ? на мяне - я не закры? люк, кал? да нас
набл?з??ся  планеталёт  ?нз?йца?.   Думалася,   у  гэтым  няма  патрэбы.   Я
супрац??ляюся сну.  Але раптам не давяду "Салют" да Зямл??  Тады заг?не ?сё,
пра што мы даведал?ся.  Вось таму ? пак?ну? я сва?х сябро? на ?нз?.  Кал? ?х
выратуюць,  яны  прыляцяць  з  ?нз?йцам?  на  ?х  зоркалёце.  Кал?  не,  то,
знаходзячыся ?  гэтым  сне,  яны  змогуць  дачакацца новай  экспедыцы?.  Мая
адз?ная надзея - Меф?стофель. Ён пав?нен замян?ць мяне..."
     Меф?стофель пстрыкну? тумблерам.  Экран пагас. Зыль з?рну? на робата, ?
яму здалося, што зараз Меф?стофель н?бы пабольша?, расправ?? свае метал?чныя
плечы, адчуваючы ?сю важнасць ускладзенай на яго задачы.
     - Што было далей? - спыта? яго Зыль.
     - Ран з кожным днём раб??ся ?сё больш вялы.  У яго ледзьве хапала с?лы,
каб  даваць мне патрэбныя ?нструкцы?.  А  потым ён  мяне ?жо не  выкл?ка? да
сябе.
     Зыль  зразуме?,  што  больш  ад  Меф?стофеля ён  не  даведаецца  н?чога
?стотнага. Што ж, цяпер усё зразумела. Перш-наперш трэба вяртацца на Плутон.
Зыль прабег вачам? па цыферблатах. Пал?ва заставалася тольк? на пасадку. Але
? гэтага было дастаткова.
     Бадай яшчэ  н?кол? Зыль  так  не  чака? сустрэчы са  сва?м касмадромам.
Быццам ён сам вярта?ся з далёкай зорк? праз шмат гадо? расстання.
     Пасадку Зыль выкана? бездакорна. Кал? асе? пыл, ён з?рну? у ?люм?натар.
Ярк?я агн?,  здавалася, в?тал? яго са шчасл?вым прыбыццём. Ён павё? поз?ркам
уздо?ж пляцо?к?,  спадзеючыся ?бачыць усюдыходы таварыша?,  ? здз?в??ся.  На
кра? ?звыша?ся зоркалёт,  напэ?на, той самы, з Капэлы. Зыль захвалява?ся: ён
ужо бы? пав?нен стартаваць на Зямлю,  што з ?м здарылася? Ён таропка збег па
трапе, вык?нутаму з каб?ны "Барса", ? спын??ся, уражаны нечаканасцю.
     Узня?шы рук?  ?  знак  шчырага прыв?тання,  перад ?м  стаял? касмана?ты
зоркалёта, як? вярну?ся з Капэлы.

Популярность: 11, Last-modified: Sun, 26 Oct 2003 09:52:54 GMT